Karşı Vekalet Ücreti Serbest Meslek Makbuzu Kime Ne Zaman Nasıl Düzenlenir?

1- Karşı Vekalet Ücreti Serbest Meslek Makbuzu Kime Düzenlenir?

Vergi mevzuatının düzenlenmesine etki eden aktörlerin, konuyla ilgili neden bu kadar karmaşık ve içinden çıkılamaz bir yöntem belirledikleri hala anlaşılamamaktadır. Onlarca yıldır karşı vekalet ücretinin makbuzunun kime nasıl ve ne zaman düzenleneceği istikrarlı bir uygulamaya bağlanamamıştır. Her ne kadar 311 numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile konu netlik kazanmış gibi görünse de hala yürürlükte olan KDV Genel Uygulama Tebliği yönünden çelişki devam etmektedir. Uygulamada istisnai durumlar olmakla birlikte en sık karşılaşılan durum şöyledir: Avukat ilamlı veya ilamsız icra takibi yapar ve dosyanın tümünü kendi banka hesabına para girişi olacak şekilde tahsil eder. Ardından bu tutar üzerinden karşı vekalet ücret(ler)ini ve akdi vekalet ücretini çekip alarak kalan tutarı müvekkiline gönderir. Yazımızda sık karşılaşılan bu senaryonun baz alınacağı bilinmelidir. Aksi senaryolar istisnai haller kapsamında değerlendirilmeli ve diğer yazılarımız incelenmelidir. Ayrıca güncel bir sorun olan KDV tevkifatı şu yazımızda incelenmiştir.

1.1. KDV Kanunu Yönünden Değerlendirme

Aşağıda Gelir Vergisi Kanunu yönünden değerlendirme bölümünde detayları ile anlatılacağı üzere güncel ilgili Tebliğ gereğince karşı vekalet ücreti makbuzunun karşı taraf adına düzenlenmesi gerektiği netliğe kavuşturulmuştur. Ne var ki aynı netliğin KDV Kanunu yönünden mevcut olduğunu söylemek imkansız. KDV Genel Uygulama Tebliği 26.04.2014 tarihinde yürürlüğe girmiş olup hala yürürlüktedir. Tebliğ’de karşı vekalet ücreti ile ilgili bölüm aynen şöyledir: “Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenler ve makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca gösterirler.”

Düzenlemenin hala yürürlükte olması, 311 No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ve 375 No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile taban tabana zıtlık yaratmaktadır.

1.2. Gelir Vergisi Kanunu Yönünden Değerlendirme

Herkesin malumu olduğu üzere, 27.05.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 311 Seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği madde 26’nın 2 ve 3. Fıkralarında düzenlendiği üzere, Avukat, karşı vekalet ücretine ilişkin tahsil ettiği tutarın makbuzunu karşı tarafa düzenleyecektir. Karşı taraf stopaj kesintisi yapmakla yükümlü kişilerdense bu kesintiyi yapmalı ve ödemeyi o şekilde icra dosyasına yatırmalıdır. Avukat da makbuzunu buna göre stopajlı düzenlemelidir. Ne var ki kesinti yapmakla yükümlü kişilerden olup da bu kesintiyi yapmamışsa Avukatın stopajlı makbuz düzenleme yükümlülüğü yoktur. Konuyla ilgili detaylar için tıklayınız.

1.3. Vergi Usul Kanunu Yönünden Değerlendirme

11.09.2007 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 375 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca Avukat karşı vekalet ücretine ilişkin makbuzu karşı taraf adına düzenler. Makbuzun düzenlenme anı, tahsilat anıdır.

1.3. Ara Sonuç

KDV Uygulama Tebliği ile güncel Gelir Vergisi Genel Tebliği arasındaki çelişkiyi bir tarafa bırakırsak, vergi mevzuatı uyarınca artık karşı vekalet ücreti parayı ödeyen karşı taraf adına düzenlenecektir. Karşı taraf stopaj sorumlularından biri ise stopaj kesintisi yaparak ödeme yapmalıdır. Aksi halde düzenlenecek makbuzda stopaj gösterme yükümlülüğü yoktur. Karşı vekalet ücretinin dosya borçlusu tarafından bizatihi değil de üçüncü kişilerdeki hak ve alacakların haczi yoluyla, bankadaki paraların haczi yoluyla, menkul veya gayrimenkulün satışı yoluyla ya da teminat mektubunun paraya çevrilmesi yoluyla tahsili hallerinde makbuzda stopaj gösterilip gösterilmeyeceği konusu için ilgili başlıklara tıklayabilirsiniz.

2- Karşı Vekalet Ücreti Serbest Meslek Makbuzu Ne Zaman Düzenlenir?

Müvekkil ile akdi vekalet ilişkisi kapsamında doğacak vekalet ücreti alacakları bunlar üzerine ortaya çıkacak “makbuzun ne zaman düzenleneceği” sorusu da yine KDV Kanunu ile Gelir Vergisi Kanunu arasındaki “tahakkuk esası” ve “tahsil esası” meselelerinden doğmaktadır. İlk etapta aynı tartışmanın karşı vekalet ücreti bakımından da var olması gerektiği düşünülebilir ise de bu fikir hatalıdır. Zira karşı vekalet ücretinde karşı tarafa sunulan bir hizmet ifası olmadığı için “tahakkuk esası” burada çalışmaz. Haliyle karşı vekalet ücretinin makbuzu her durum ve koşulda tahsil edildiğinde düzenlenecektir. Borçlunun malvarlığının olmaması ve sair sebeplerden tahsil edilememişse makbuz düzenlenmesi gerekmez. Zira 375 sayılı VUK Genel Tebliği de 311 sayılı GV Genel Tebliği de makbuzun düzenlenmesi noktasından ödeme anından söz etmektedir.

Sonuç

Avukat, karşı vekalet ücretini borçludan bizzat veya icra dosyası aracılığıyla tahsil etmişse, tahsil anında karşı taraf adına makbuz düzenlemelidir. Meslektaşlar arasında var olan taksit taksit tahsilat yapılmış olması halinde tüm dosya için toplam tahsilat anında makbuz kesilmesinin mümkün olduğu yönündeki görüşler hatalıdır. Her tahsilat anında tahsilat miktarınca makbuz düzenlenmesi mevzuata uygun olan yöntemdir.

Gelir Vergisi Kanunu da KDV Kanunu da aksini düzenlemektedir. Makbuzun stopaj sorumlusu adına düzenlenmesi gerektiği hallerde stopajın makbuzda gösterilmesi gerekir. Ne var ki stopaj sorumlusu tarafından kesinti yapılmadan ödeme yapılmış olması halinde sorumluluk Avukata ait olmayıp, makbuz stopajsız olarak düzenlenebilir. Daha fazla bilgi için tıklayınız.

Av. Kadir Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Ticaret Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir. Çalışmalarını Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında yoğunlaştırmıştır.