İcra Dosyasının Üçüncü Kişilerdeki Hakların Haczi Yoluyla veya Satış Yoluyla Tahsili Halinde Makbuz ve Stopaj Meselesi
1- İcra Dosyasının Borçlu Üçüncü Kişilerdeki Hakların Haczi Yoluyla Tahsili
Şu makalemizde de detayları ile açıklandığı üzere artık karşı vekalet ücretinin tahsili halinde düzenlenecek serbest meslek makbuzu ödemeyi yapan borçlu adına düzenlenecektir. Bu halde akıllara gelen birkaç soru bulunmaktadır: Dosya borçlu tarafından ödenerek değil de üçüncü kişilerdeki hakların haczi yoluyla (örneğin alacak haczi, maaş haczi, banka hesabındaki paranın haczi, kira alacağının haczi, kar payı alacağının haczi gibi) tahsil edilmesi halinde makbuzun kimin adına düzenleneceği ve bu sorunun cevabına göre makbuzun stopajlı olarak düzenlenip düzenlenmeyeceği tartışmalara neden olabilir. Konuyla ilgili olarak;
Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 27575268-105[236-2020-472]-E.280399 sayılı ve 26.10.2020 tarihli özelgesinde:
“İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda, … Vergi Dairesi Müdürlüğünün … vergi kimlik numaralı mükellefi olarak avukatlık faaliyeti ile iştigal ettiğinizi, avukatlık vekalet ücretinin, borçlu ya da borçlu lehine üçüncü kişi tarafından ödenmeyip, malların satılması yoluyla ya da üçüncü kişilerdeki hak ve alacakların haczi yoluyla tahsili söz konusu olduğunda, serbest meslek makbuzunun kimin adına düzenleneceği ve tevkifat tutarının gösterilip gösterilmeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
….
Bu hüküm ve açıklamalara göre, avukatlık vekalet ücretinizin, borçlu ya da borçlu lehine üçüncü kişi tarafından ödenmeyip, malların satılması yoluyla ya da üçüncü kişilerdeki hak ve alacakların haczi yoluyla tahsil edilmesi halinde, borçlu tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılması söz konusu olmayacaktır.
Öte yandan, tarafınızca elde edilen ve tevkifata konu olmayan vekalet ücreti nedeniyle borçlu adına serbest meslek makbuzu düzenlemeniz gerekmekte olup elde ettiğiniz geliri serbest meslek kazancına dahil ederek ilgili geçici vergilendirme dönemleri ve yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan etmeniz gerekmektedir.”
2- İcra Dosyasının Üçüncü Kişiler Tarafından Ödenmesi Halinde Stopaj ve Makbuzun Muhatabı Hakkında
Her ne kadar yukarıdaki özelgede “üçüncü kişiler tarafından borçlu adına yapılan ödemeler hariç” anlamına gelecek bir ifadeye yer verilmiş ise de bu görüş mevcut ve güncel düzenlemeler ışığında geçersiz kılınmıştır. 27/5/2020 tarihli ve 31137 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin sekizinci bölümünde, konu ile ilgili olarak ayrıntılı düzenleme yapılmıştır. Anılan Tebliğin "Vekalet ücretlerinde vergi tevkifatı uygulaması" başlıklı 25. Maddesinin 6. Fıkrası şöyle düzenlenmiştir: “….icra işlemleri sonucu borçluya haciz uygulanması ve hacze konu mallarının satılması veya borcun, kefil ve benzeri üçüncü kişilerden tahsil edilmesi durumlarında da borçlunun gelir vergisi tevkifatı yapması söz konusu olmayacaktır.” hükmüne yer verilmiştir. Buna göre borçlu dışında üçüncü kişilerce yapılan ödemelerde, üçüncü kişi tevkifat sorumlusu olsa dahi, tevkifatsız ödeme yapılacak olup makbuz da buna göre stopajsız ve yine borçlu adına düzenlenecektir.
Sonuç Olarak
İcra dosyasından tahsil edilen karşı vekalet ücretinin, dosyada satış yapmak sureti ile veya üçüncü kişilerdeki hakların haczi yoluyla tahsil edilmesi halinde düzenlenecek makbuzun yine borçlu adına düzenleneceği ve fakat borçlu stopaj sorumlusu olsa bile makbuzun stopajsız düzenleneceği belirtilmiştir. Dosyanın tehir-i icra kararı için sunulan teminat mektubu paraya çevrilerek tahsili halinde de durum aynıdır. Detaylar için tıklayınız.
Av. Kadir Uyanık
Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Ticaret Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir. Çalışmalarını Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında yoğunlaştırmıştır.