Nama Yazılı Senet ile Kambiyo Takibi Yapılabilir Mi? Nama Yazılı Senetlerin Kambiyo Vasfı

1- Tüketici Senetlerinin Nama Yazılı Olması Zorunluluğu

Bilindiği üzere Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince tüketici işlemleri nedeniyle düzenlenecek senetlerin nama yazılı olarak düzenlenmesi zorunludur. Emre yazılı düzenlenen senetler geçersiz olup, senedin tüketici işlemi nedeniyle verildiği yazılı delille ispatlanabiliyorsa takibin iptali amacıyla dava açılması mümkündür. Detaylı bilgi için tıklayınız.

2- Nama Yazılı Bono ile Lehtarın Kambiyo Takibi Yapılabileceği Hakkında

Türk Ticaret Kanunu incelendiğinde görüleceği üzere bono kelimesi içeren senetler kural olarak emre yazılıdır. Bono kelimesi içeren fakat nama yazılı düzenlenmek istenen senetler “emre yazılı değildir” veya “nama yazılıdır” kaydı içermesi halinde nama yazılılık özelliği kazanacak ve ciro yoluyla değil sözleşmesel ilişkinin/alacağın temliki yoluyla devredilebilecektir. Bunun yanında İcra ve İflas Kanunu gereğince kambiyo takiplerine konu edilebilecek senetlerin “emre yazılı” olması gerektiği düzenlenmektedir (madde 167).

Bu düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde nama yazılı bonoların kambiyo takibine konu edilemeyeceği izlenimi ve/veya endişesi doğmakta ise de Yargıtay 12. Hukuk Dairesi nama yazılı bonoların da kambiyo senedi vasfında olduğu ve kambiyo takibine konu edilebileceği görüşündedir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 11.04.2007 tarihli, 2007/12-206 E., 2007/202 K. sayılı ilamında kabul edildiği üzere nama yazılı senetlerin kambiyo takibine konu edilmesinde bir engel bulunmamaktadır. Konuya ilişkin kararda:

“Taraflar arasındaki "şikayet" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Üsküdar 1.İcra Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 20.02.2006 gün ve 2006/74 E- 89 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 12.Hukuk Dairesinin 09.05.2006 gün ve 2006/7431-10310 sayılı ilamı ile; (...T.T.K.'nun 690.madde göndermesi ile T.T.K.'nun 597/2.maddesi hükmü gereğince bir bonoda "emre yazılı değildir" veya bu manayı ifade eder şekilde "ciro edilemez" gibi ibarelerin yazılması halinde o bononun kambiyo senedi niteliğini etkilemez. Böyle bir bonoya dayalı olarak lehtarın keşideci borçlu aleyhine kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapması mümkündür. Nitekim; somut olayda takibe konu bono ön yüzünde "ciro edilemez" şerhinin olduğu görülmektedir. Söz konusu bu açıklama senedin ciro edilemeyeceği anlamında olup, başkaca bir kayıt içermediğinden ve dosya içinde konulu olan 17.02.2003 tarihli sözleşmede, takip dayanağı bonoya atıf yapılmadığı için, bu belge de alacaklının takip hakkını engelleyecek nitelikte bulunmadığından, yukarıda belirtilen ilkeler ışığında şikayetin reddine karar verilmesi gerekirken takibin iptali yönünde hüküm tesis edilmesi isabetsizdir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

…
Bono, poliçe ve çek kanun gereği emre düzenlenen senetlerdir. Bu senetler üzerine ciranta tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı bir kambiyo senedi haline getirmez. Bunun aksine keşideci tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı hale getirir.

Bu şekilde, keşideci tarafından konan kayıtla nama yazılı hale gelen senedin ciro edilme imkânı kalmaz. Ancak alacağın temliki yolu ile devredilebilir. Bu yasağa rağmen yapılan ciro da alacağın temliki hükümlerine tâbi olur. (TTK.m.591) Bu durumda senedi temellük edene karşı keşideci her türlü defilerini ileri sürebilir (Prof.Dr.Fırat Öztan Kıymetli Evrak Hukuku 12.Bası, Eylül 2006 s.118 vd.).

Somut olayda takip konusu bono üzerine keşideci tarafından "ciro edilemez" şerhi konulmuş, lehtar tarafından senet ciro edilmemiş ve bizzat icra takibine konu edilmiştir. Hal böyle olunca, bono üzerine konulan "ciro edilemez" şerhinin senedin kambiyo senedi olma niteliğini engellemeyeceğinden Daire Bozması doğrudur.”

 

Aynı şekilde eski tarihli Yargıtay 12. Hukuk Dairesi kararlarında da nama yazılı bono ile lehtar tarafından kambiyo takibi yapılabileceği kabul edilmiştir.

“emre yazılı değildir veya bu manayı ifade eder şeklinde mesela ciro edilemez şeklindeki ibarenin yazılması, o senedin kambiyo senedi niteliğini etkilemez ve bu senede istinaden lehdarın borçlu aleyhine bu senetlere mahsus usul gereği takip yapma hakkını ortadan kaldırmaz.” (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 20.10.1981 tarihli ve 6012/7655 sayılı kararı)

“Senedin ciro edilemeyeceğinin protokolle kararlaştırılması hatta senede yazılması, bononun vasfını ve takibini etkilemeyeceği, kaldı ki, takibin lehtar tarafından düzenleyen aleyhine yapıldığı nazara alınmadan itirazın kabulolunması isabetsiz..” (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 27.03.1984 tarihli ve 292/3634 sayılı kararı)

Sonuç Olarak

Ciro edilemez kaydı düşülerek veya emre yazılı değildir, nama yazılıdır gibi ifadelerle nama yazılı olarak düzenlenmiş bono, kambiyo senedi vasfını koruyacak olup, kambiyo senetlerine mahsus takip yoluyla icra takibine konulabilir. Tüketici işlemlerinden kaynaklanan senetlerin nama yazılı olarak düzenlenmesi zorunluluğu konunun önemini arttırmaktadır. Zira bu noktada başkaca birçok sorun da mevcuttur. Nama yazılı düzenlenmesi gerektiği halde emre yazılı düzenlenen tüketici senetlerinden kaynaklanan takibin iptali istemlerinde tüketici ilişkinin yazılı belge ile ispat edilmesi gerektiği hakkındaki yazımız için tıklayınız.

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.