Karşılıksız Çek Suçunun İnfazında Gün Hesabı ve Adli Para Cezasının Hapis Cezasına Çevrilmesi

1- Karşılıksız Çek Suçunun İnfazında Gün Hesabı

Karşılıksız çek suçlarının infazının ertelenmesi süresinin dolması ile birlikte, ödeme gücü bulunmayanların, adli para cezasının hapis cezasına çevrilmesinde gün hesabının nasıl yapılacağına dair merakı ve bilgi arayışı artmıştır. Bu yazımızda, karşılıksız çek suçlarına verilen adli para cezalarının infazındaki temel kurallar ve hapis cezasının gün hesabı incelenecektir.

1.1. Adli Para Cezasının Hapis Cezasına Çevrilmesi

İnfaz Kanunu madde 19/3 hükmü “Adlî para cezasından çevrilen hapsin infazında hükümlüye öncelikle çağrı kâğıdı gönderilir.” şeklinde düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre, yakalama emri çıkarılmadan önce, hükümlüye çağrı kağıdı gönderilecektir. Burada belirtmek gerekir ki infazın durdurulmasına dair 26.03.2020 tarihli Kanun değişikliğinden önce bu süreçleri tamamlamış olanlar hakkında, infaza kalınan yerden devam edilecektir.

1.2. Adli Para Cezasından Çevrilen Hapis Cezalarında Denetimli Serbestlik ve Koşullu Salıverme Hükümleri Uygulanmaz

İnfaz Kanunu’nun 105/A maddesinin 4. Fıkrası nedeniyle, adli para cezasından hapis cezasına çevrilen cezalarda, denetimli serbestlik hükümleri uygulanamaz. Bu nedenle hükümlü, cezasının tamamını infaz kurumunda geçirecektir. Aynı şekilde, İnfaz Kanunu’nun 106/9 hükmü nedeniyle, adli para cezasından çevrilen hapis cezalarında koşullu salıverilme hükümleri de uygulama yeri bulamazlar. Ayrıca Çek Kanunu’nun 5. Maddesinin 11. Fıkrası nedeniyle, karşılıksız çek suçlarında, hapis yerine sayılmak üzere sanığın kamuya yararlı işte çalıştırılmasına da karar verilemez.

1.3. Adli Para Cezasının Gün Hesabına Çevrilmesi

Adli para cezası ile cezalandırılan hükümlülerin, yerel mahkeme kararlarını incelemesi ve günlüğü kaç TL olmak üzere cezalandırıldığının saptanması gerekir. Buna göre, toplam adli para cezasını günlük miktara bölerek sanığın gün cezası anlaşılabilecektir.

Örnek vermek gerekirse, 50 bin TL’lik bir çek hakkında verilen mahkeme kararında: “günlüğü takdiren 100,00 TL hesabı ile 200 gün karşılığı olarak hesaplanan 20.000,00-TL adli para cezası ile cezalandırılmasına, adli para cezasının miktarı, çekin karşılıksız kalan miktarından az olamayacağından sanığın 50.000,00 -TL ADLİ PARA CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA” şeklinde hüküm kurulmuşsa; sanığın adli para cezasına karşılık infaz kurumunda geçireceği süre 50 bin TL’yi 100 TL’ye bölerek hesaplanır. Bu örnekte, adli para cezasının gün hesabı 500 gün yapmaktadır.

Başka bir örnek vermek gerekirse 50 bin TL’lik bir çek hakkında verilen mahkeme kararında: “günlüğü takdiren 20,00 TL hesabı ile 200 gün karşılığı olarak hesaplanan 4.000,00-TL adli para cezası ile cezalandırılmasına, adli para cezasının miktarı, çekin karşılıksız kalan miktarından az olamayacağından sanığın 50.000,00 -TL ADLİ PARA CEZASI İLE CEZALANDIRILMASINA” şeklinde hüküm kurulmuşsa; sanığın adli para cezasına karşılık infaz kurumunda geçireceği süre 50 bin TL’yi 20 TL’ye bölerek hesaplanır. Bu örnekte, adli para cezasının gün hesabı 2500 gün yapmaktadır. Adli para cezasının infazına ilişkin İnfaz Kanunu’ndaki 106/7 fıkrası “Adlî para cezası yerine çektirilen hapis süresi üç yılı geçemez.” şeklindedir. Buna göre bu örnekte 2400 gün değil, Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararlarında göre bir yıl 365 gün üzerinden hesaplanarak 1095 gün infaz edilecektir. Görüldüğü üzere, aynı çek için biri infaz kurumunda 500 gün geçirirken, diğeri 1095 gün geçirmektedir.

2- Yerel Mahkeme Kararında Belirtilen Takdiri Gün Sayısının Uygulanamayacağı ve Günlük Takdiren Belirlenen Tutarın Toplam Cezaya Bölüneceği Hakkında

Aşağıda ilgili bölümü paylaşılan Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 21.05.2021 tarihli 2020/4266 E.  ,  2021/8673 K. sayılı güncel kararı, karşılıksız çek cezalarındaki adli para cezalarının gün sayısına çevrilmesinde tartışmalara neden olan çok önemli iki noktaya açıklık kazandırmaktadır. Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü üzere, mahkeme takdiren 300 gün, 500 gün gibi ifadeler ile hüküm kurmakta fakat sonrasında adli para cezasının çek bedelinden daha az olamayacağından hareketle para cezasını arttırmakta fakat gün sayısına dokunmamaktadır. Bunun yanında mahkeme günlüğü 20,00 TL olarak ceza belirleyerek, hükümlünün cezaevinde daha uzun süre kalmasına neden olmaktadır. Bir önekle açıklamak gerekirse 50 bin TL’lik çekin karşılıksız çıktığı iki farklı dosya düşünüldüğünde, mahkemelerden biri günlüğü 20 TL’den diğeri 100 TL’den hüküm kurmuşsa; 20 TL’den hüküm kurulan kişi, 1800 gün (üst sınır 1095 gün) cezaevinde kalırken, diğeri 360 gün cezaevinde kalmaktadır. Bu durumun itiraz konusu olarak incelendiği ve tartışıldığı bir dosyada önemli bir karar verilmiştir. Karar şöyledir: (Ayrıca aynı yönde karar için bkz.: Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 2020/933 E.  ,  2021/5915 K. sayılı 02.04.2021 tarihli)

“Dosya kapsamına göre;

Hükümlü ...’nin, 14.08.2017 tarihinde işlediği karşılıksız çek düzenlemek suçundan Antalya 5. İcra Ceza Mahkemesinin 24.05.2018 tarihli ve 2017/1391 esas, 2018/646 karar sayılı kararı ile eylemine uyan 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5/1. maddesi uyarınca 5 gün adli para cezası ile cezalandırılmasına, verilen gün adli para cezasının bir günü 5237 sayılı TCK’nın 52/2. maddesi uyarınca 20 TL. dan hesap edilerek 100 TL adli para cezasıyla cezalandırılmasına, 5941 Çek sayılı Kanunu’nun 5/1. maddesi uyarınca hükmolunacak adli para cezası karşılıksız kalan çek miktarından az olamayacağından neticeten 35.590.00 Türk lirası adli para cezası ile cezalandırılmasına karar verildiği, yasal süresi içerisinde istinaf edilmediği gerekçesiyle 18.07.2018 tarihinde kesinleştirilerek infaza verildiği, infaz aşamasında Bilecik Cumhuriyet Başsavcılığının hükümlünün mahkumiyetine esas adli para cezasının günlüğünün kaç Türk lirasından çevrildiği husususun kararda belirtilmediği ve adli para cezasının günlüğünün 100,00 Türk lirası üzerinden çevrilmesinin sanığın lehine olacağından bahisle ek karar verilmesini istediği,

Antalya 5. İcra Ceza Mahkemesinin 28.02.2019 tarihli ve 2017/1391 esas, 2018/646 karar sayılı ek kararı ile “ödenmeyen para cezasının hapse çevrilmesinde bir gün karşılığı olarak 20 TL'nın mı 100 TL’nın mı esas alınacağı hususunun 5275 sayılı Kanunun 98. maddesi kapsamında kalmadığından” bahisle talebin reddine karar verildiği, bu karara karşı yapılan itirazında Antalya 6. İcra Ceza Mahkemesinin 30.12.2019 tarihli ve 2019/304 değişik iş sayılı kararı ile kesin olarak reddine karar verildiği anlaşılmıştır.

Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 07.12.2010 tarihli, 2010/11-236 esas, 2010/254 karar sayılı kararında da vurgulandığı gibi 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun geçici 1. maddesindeki “26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki diğer kanunlarda yer alan adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, hükümlüler bir gün yüz Türk Lirası hesabı ile hapsedilirler” şeklindeki düzenlemenin amacının 5237 sayılı TCK’nun 5. maddesi ile getirilen ‘bu kanunun genel hükümleri özel ceza kanunları ve ceza içeren kanunlardaki suçlar hakkında uygulanır’ yolundaki emredici düzenleme nedeniyle 5237 sayılı TCK'nun dışındaki ceza hükmü içeren kanunlara göre hükmedilmiş adli para cezalarının, özel ceza hükmü içeren kanunların 5237 sayılı TCK’nun genel hükümlerine uyumlu hale getirilmesine kadar ortaya çıkan kargaşayı önlemeye yönelik olduğu, 01 Haziran 2005 tarihinden sonra işlenen suçlarda da özel ceza kanunlarında hükmedilen gün hesabına göre belirlenmemiş adli para cezaları yönünden de hapse çevirme işleminin bu geçici 1.madde hükmü gereğince günlüğü 100 TL üzerinden yapılması gerekmektedir.

…..(Kararın bu bölümünde kanuni düzenlemeler yer almaktadır….

5237 sayılı TCK’nın 52. maddesi uyarınca verilmiş olan gün adli para cezalarının ödenmemesi üzerine yapılması gereken hapse çevirme işleminin, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106. maddesi uyarınca yapılması zorunludur. Gün adli para cezası olarak hükmolunan adli para cezalarının, daha lehe infaz hükümleri içerdikleri gerekçesiyle, 647 sayılı Kanun veya 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun geçici 1. veya 5252 sayılı Kanunun 5/3. maddelerinden biri nazara alınarak hapse çevrilmesi gün adli para cezası sistemine geçildiğinden ve suç tarihi itibariyle olanaklı değildir.

5237 sayılı Kanun uyarınca verilen ya da diğer özel kanunlara göre verilip de, adli para cezasının gün karşılığı olarak miktarı belirtilen ilamlarda, mahkemece bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ne kadar ise, aynı miktar üzerinden ödenmeyen adli para cezasının infaz savcılığınca hapse çevrilmesi gerektiği,

Somut olayda hükümlü hakkında karşılıksız çek düzenlemek suçundan eylemine uyan 5941 sayılı Çek Kanununun 5/1. maddesi uyarınca hükmolunan gün adli para cezasının 5237 sayılı TCK’nın 52. maddesi uyarınca bir gün karşılığı 20.00 TL olmak üzere adli para cezasına çevrildiği anlaşılmakla, infaz aşamasında ödenmeyen adli para cezasının 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106/3. maddesi uyarınca günlüğü mahkemenin çevirdiği oran olan 20.00 TL üzerinden hapis cezasına çevrilmesi ve yine 106/7. maddesi gereğince tek hükümle adli para cezasına mahkumiyet söz konusu olduğundan para cezası yerine çektirilecek hapis süresi üç yılı (1095 günü) geçemeyeceğinden üç yıl üzerinden infazının yapılmasına ve geri kalan adlî para cezasının tahsili için 106/11.maddesi gereğince ilâmın, Cumhuriyet Başsavcılığınca mahallin en büyük mal memuruna gönderilmesi ve bu makamlarca 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre kalan adlî para cezasının tahsil edilmesi yoluna gidilmesi gerektiğinden,

“5941 sayılı Kanun uyarınca temel ceza belirlenirken 5 gün adli para cezasına hükmedildiği, bu halde Mahkeme tarafından sonuç ceza olarak hükmedilen adli para cezasının 5 gün olduğu, adli para cezasının ödenmemesi sebebiyle hapse çevrilmesi işleminin 5 gün üzerinden yapılması gerektiği” gerekçesiyle yapılan ve haklı sebebe dayanmayan kanun yararına bozma isteminin 5271 sayılı CMK'nın 309. maddesi uyarınca REDDİNE, dosyanın Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 21/05/2021 gününde oy birliğiyle karar verildi.

Sonuç Olarak

Güncel Yargıtay kararı da incelendiğinde görüleceği üzere, yerel mahkemelerin günlüğü kaç TL’den adli para cezasına hükmettiği önem arz eder ve cezanın hapis gün sayısına çevrilmesinde kilit rol oynar. Yukarıdaki örneklerden ve kararlardan anlaşıldığı üzere, toplam karşılıksız çek miktarının adli para cezasına esas tutulan günlük tutara bölünmesi yolu ile infaz kurumunda geçirilecek süre hesaplanacaktır. Burada mahkemenin daha düşük gün tayini dikkate alınmayacaktır.  

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 20.06.2021

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.