İçerik Sağlayıcı, Yer Sağlayıcı, Erişim Sağlayıcı Kavramları

1- İnternet Kanunu Uyarınca İçerik, Yer ve Erişim Sağlayıcı Kavramları

Uygulamada İnternet Kanunu olarak da bilinen İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’da düzenlenen erişimin engellenmesi kararlarına ilişkin düzenlemelerin doğru anlaşılabilmesi ve uygulanabilmesi için “içerik sağlayıcı” , “yer sağlayıcı” ve “erişim sağlayıcı” kavramlarının iyi anlaşılması gerekmektedir. Konu hakkında kavramsal tanımlamalar ve bu kavramların kapsamının belirlenmesine yönelik tartışmalar devam ettiğini belirtmek gerekir. Kişilik haklarının ihlali nedeniyle erişimin engellenmesi kararı hakkında bilgi için buraya, özel hayatın gizliliğinin ihlali nedeniyle erişimin engellenmesi kararı hakkında bilgi almak için buraya tıklayınız.

Bu çalışmamızda Kanun’da yer verilen tanımlamaların yanısıra uygulamada bu kavramların hangi internet aktörlerini kapsadığı da örneklendirme yoluyla incelencektir.

2- İnternet Kanunu’nda İçerik Sağlayıcı Kavramı

İçerik sağlayıcı kavramı, Kanun’da ve Yönetmelik’te şöyle tanımlanmıştır: “İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri ifade eder.”

Çeşitli senaryolara göre içerik sağlayıcı kavramı değişkenlik göstermekte olup tartışmalara da neden olmaktadır. Birkaç örnekle açıklamak gerekirse, bir hukuk bürosunun web adresinde yapılan makale paylaşımlarında, makalenin altında paylaşımın kime ait olduğu açıkça tespit edilebiliyor ise içerik sağlayıcı paylaşımı gerçekleştiren yazının sahibi midir yoksa web adresinin sahibi olan gerçek veya tüzel kişi midir? Veya bir haber sitesinde yayımlanan haberin yazarı, editörü ya da genel yayın yönetmeni içerik sağlayıcı sayılabilir mi? Yoksa içerik sağlayıcı bizzat internet sitesinin domainin mülkiyetine sahip olan gerçek veya tüzel kişilik mi sayılmalıdır?

2.1. İçerik Sağlayıcı Kavramının Örneklerle Açıklanması

Kategorik olarak kabul gören görüş şu şekildedir: üyelik gerektiren veya hesap sahibi olunan web sitelerinde, hesap sahipleri veya üyeler tarafından yapılan paylaşımlar yönünden bakıldığında, bu paylaşımı gerçekleştiren kişi içerik sağlayıcıdır. İçeriğin paylaşıldığı web adresinin sahibi olan gerçek veya tüzel kişi ise yer sağlayıcıdır. Fakat içeriği paylaşan, üreten ya da web sitesine yükleyen bizzat web sitesinin admini ise bu kez web sitenin sahibi olan tüzel kişi veya gerçek kişi içerik sağlayıcı, hosting hizmeti veren firma ise yer sağlayıcı konumunda olacaktır.

Birkaç örnekle açıklamak gerekirse, Habertürk gazetesinin web ortamındaki paylaşımlarının altında yapılan yorumlardan kaynaklanan bir uyuşmazlıkta, yorumu yapan kişi içerik sağlayıcı, Habertürk sitesinin sahibi olan tüzel kişilik ise yer sağlayıcı konumundadır. Habertürk sitesinin içerisinde yer alan bir haber nedeniyle doğan uyuşmazlıklar yönünden bakıldığında ise sitenin sahibi olan tüzel kişilik içerik sağlayıcı konumunda iken habertürk firmasının hosting hizmeti aldığı firma yer sağlayıcı konumundadır.

Yukarıda yer verilen hukuk bürosu örneğine geri dönülecek olursa; hukuk bürosuna ait web sitesinin sahibi olan gerçek kişi veya tüzel kişi her kimse, bu kişi içerik sağlayıcı konumunda olacaktır. Zira farklı içerik üreticileri ya da farklı adminler tarafından paylaşım yapılabilen bir ortam mevcut ise de bu iç ilişkide bir anlam ifade etmekte olup, makalenin web ortamına yükleyen kişinin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Nitekim bu husus Yargıtay tarafından da aşağıdaki kararda ifade edilmiştir.

2.2. Haber Editörü ve Yayın Yönetmeni İçerik Sağlayıcı Sayılabilir mi?

“Dava konusu haberin yayınlandığı tarihte yürürlükte olan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunun 4. maddesinde “(1) İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur. ” şeklindeki düzenleme ile internet yayın yönetmeni ve internet sorumlu müdürü sorumlular arasında sayılmamıştır. Şu halde, davalı ... internet yayın yönetmeni, diğer davalı ... ise internet sorumlu müdürü olup, 5651 sayılı Kanunu'nun 4. maddesine göre sorumlulukları bulunmamaktadır. Bu nedenle adı geçen davalılar hakkında davanın husumetten reddi gerekirken esastan reddi doğru değildir. Kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir." ( Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 25.10.2017 tarihli, 2015/16185 E.  ,  2017/6337 K. )

3- İnternet Kanunu’nda Yer Sağlayıcı Kavramı

Yukarıda içerik sağlayıcının tespitine ilişkin açıklamaların ardından yer sağlayıcı kavramının daha iyi anlaşılabileceği görüşündeyiz. Zira her durum ve koşulda yer sağlayıcının doğrudan hosting firması olduğunu iddia etmek doğru değildir. Konu hakkında kanuni tanıma yer vermek gerekirse: Yer Sağlayıcı, hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek ve-ya tüzel kişileri ifade eder.

Tanımdan görülebileceği üzere iki tip yer sağlayıcı bulunmaktadır. Nitekim bu tanımdan hareketle BTK tarafından da iki farklı yer sağlayıcı başvuru tipi düzenlenmiştir.

3.1. Kendi Bünyesinde Hizmet Veren Yer Sağlayıcıları

Kendi bünyesinde hizmet veren yer sağlayıcıları kavramı ile ifade edilen yer sağlayıcı tipi, ekşisözlük.com, onedio.com gibi genellikle üyelik gerektiren, üyelerin çeşitli biçim ve şekillerde paylaşım yapabildiği ortamların sahiplerini içerisine almaktadır. Üyelik gerektiren veya istisnai olarak üyelik gerektirmese de paylaşım yapılabilen veya içerik girişi imkanı sunan web ortamlarının alan adı / domain sahipleri yer sağlayıcı konumundadır.

3.3. Ticari Amaçlı Hizmet Veren Yer Sağlayıcıları

Bu grupta yer alan yer sağlayıcıları, kategorik olarak genellikle “hosting hizmeti veren firmaları” içerisine almaktadır. Hosting hizmeti sunduğu için yer sağlayıcı konumunda bulunan firmaların zaman zaman erişim sağlayıcı olarak da sorumlu tutulabileceği aşağıdaki açıklamalar ışığında daha net anlaşılacaktır.

4- İnternet Kanunu’nda Erişim Sağlayıcı Kavramı

Erişim sağlayıcı kavramı Kanun’da ve Yönetmelik’te şöyle tanımlanmıştır: “Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü ger-çek veya tüzel kişileri ifade eder.”

Erişim sağlayıcı kavramının; birçok internet adresinde ya da hukuk bürolarının makalelerinde “internet servis sağlayıcısı” olarak faaliyet gösteren Türk Telekom, Superonline, Kablonet gibi firmaları kastettiği anlatılmaktadır. Oysa bu hatalı bir anlatım şeklidir. Erişim sağlayıcı kavramı, internet servis sağlayıcısı kavramı ile aynı kavramı ifade etmemektedir.

BTK’nın sitesinde yer alan tanımlamaya göre erişim sağlayıcı: “Kurduğu kablolu/kablosuz sistemler, dial-up, ADSL, ethernet vb. teknolojilerle internete erişim olanağı sağlayan gerçek veya tüzel kişilerdir. Sitenin IP adresinin kimlik bilgilerinde kayıtlı olan organizasyon bilgisinden elde edilmektedir.”

Yine BTK’nın resmi web adreslerinden biri olan ve hak ihlali gerçekleştirdiği iddia edilen web sitesinin erişim sağlayıcısı ile yer sağlayıcısının tespitine yarayan bu linkten sorgulama yapıldığı üzere rahatlıkla görülebileceği üzere, erişim sağlayıcı, yer sağlayıcı ile yani hosting hizmeti sunan firma ile aynı firmadır. Bunun temel sebebi, erişim sağlayıcı olarak adlandırılan kavram esasen, web sitesinin internet ortamına erişimini sağlayan yani internet ortamında görünür olmasını sağlayan kişiyi anlatmak için kullanılır. İnternet servis sağlayıcısı ise, kullanıcıların, yani internet ortamına erişmek isteyen kimselere erişim imkanı sunan kişiyi ifade eder. Bu nedenle erişim sağlayıcı denildiğinde, ihlali gerçekleştiren web sitesinin internete erişimini sağlayan sağlayıcıdan bahsedildiğini anlamak gerekir. 

5- İçerik Sağlayıcı ve Yer Sağlayıcı Bilgileri Nereden Bulunur?

Bu linke tıklayarak, ihlali gerçekleştiren web sitesinin adını yazarak BTK’nın resmi sitesi üzerinden yer sağlayıcı ve erişim sağlayıcıya ait bilgileri temin edebilirsiniz. Fakat içerik sağlayıcıyı buradan tespit etmek mümkün değildir. Zira içerik sağlayıcının tespiti değişkenlik göstermektedir. İçerik sağlayıcının IP ve Trafik bilgileri, yer sağlayıcısı tarafından sürekli olarak tutulmak zorundadır. Bu nedenle bir ihlal nedeniyle içerik sağlayıcıya ulaşmanın mümkün olmadığı hallerde yer sağlayıcıya başvurulması imkan dahilinde düzenlenmiştir.

Sonuç

İnternet Kanunu’nda düzenlenen içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı ve erişim sağlayıcı kavramlarının iyi anlaşılması çok önemlidir. Zira hakları ihlal edilenlerin bu kişilere karşı açacaklarda maddi ve manevi tazminat davaları ile ihlale son verilmesine yönelik davalarda, davalı sıfatına kimlerin hangi hukuki gerekçe ile sahip olacağının tespit edilmesi gerekmektedir. İçerik Sağlayıcıları ile Yer Sağlayıcılarının Hukuki Sorumluluğu başlıklı makalemizde detayları ile anlatıldığı üzere kimlerin hangi gerekçelerle davada taraf gösterileceğinin belirlenmesi için bu kavramların kapsamının tespiti önemlidir.

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya e-mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 11.01.2021

Av. Ecenur Tuncel Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Türk Patent ve Marka Kurumu'na kayıtlı yetkili Marka Vekilidir. Marka Hukuku alanında çalışmalarını yoğunlaştırmıştır.