Çekte Cirantaya Protesto Zorunlu Mu: Çekte Cirantaya Protesto Çekilmemesi

1- Çekte Cirantaya Protesto Zorunlu Mu?

1.1. Çek Yönünden Yasal Düzenlemeler

Bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün; düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir (TTK m. 796/1). İbraz süresi, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar (TTK m. 796/3). Zamanında ibraz edilmiş olan çekin ödenmemiş olduğu ve ödememe hâli muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla sabit bulunduğu takdirde hamil; cirantalar, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı başvurma haklarını kullanabilir (TTK m. 808/1-b).

1.2. Bono ve Poliçe Yönünden Yasal Düzenlemeler

Belirli bir günde … ödenmesi şartını içeren bir poliçeden dolayı çekilecek ödememe protestosunun, ödeme gününü izleyen iki iş günü içinde çekilmesi zorunludur (TTK m. 714/3). Hamil; ödememe protestosunu düzenleme için belirli süreleri geçirirse, kabul eden kişi hariç olmak üzere, cirantalara, düzenleyene ve diğer borçlulara karşı sahip olduğu hakları kaybeder (TTK m. 730).

1.3. Atıf Maddeleri

TTK m. 778 düzenlemesinde, poliçeye ilişkin düzenlemelerden hangilerinin bono hakkında da uygulanacağı düzenlenmiştir. Buna göre “ödememe hâlinde başvurma haklarına dair 713 ilâ 727 ve 729 ilâ 732 maddelerinin” bono hakkında da uygulanacağı düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere burada 714 ve 730 maddelerine atıf yapılarak bono yönünden protestonun zorunlu olduğu aksi halde cirantalara başvuru hakkının kaybedileceği kabul edilmiştir. Fakat çek yönünden yapılan atıfların yer aldığı TTK m. 818 düzenlenmesinde “ı) Protestoya ait 715 ilâ 717 nci ve 719 ilâ 721 inci maddeler.” İle yetinilmiş yani 714 ve 730 maddelerine atıf yapılmamıştır. Bu durumda çek yönünden cirantalara başvuru için protesto zorunluluğunun bulunmadığı, bono yönünden bulunduğu söylenmelidir[1]. Süresinden sonra gerçekleştirilen protestonun da sakat protesto değil geçersiz protesto olduğu ve takip hakkının kaybolacağı ifade edilmelidir[2].

2- Çekte Cirantaya Protesto Çekilmemesi

Yukarıda aktarılan kanuni düzenlemelerden görüldüğü çekte cirantalara karşı kambiyo takibi yapabilmek için keşideciye ödememe protestosu gönderilmiş olması zorunlu değildir. Yargıtay uygulaması da bu yöndedir:

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2007/173 K. 2007/2729 T. 20.02.2007:"Kabule göre de; takip dayanağı çek olup, TTK. nun 626 ve 642. maddelerinde öngörülen keşidecinin protesto edilmesi koşulu poliçe ve bonolar hakkında olup, TTK. nun 730. maddesinde, yukarıdaki maddelere yollama yapılmadığından çekler hakkında uygulanmaz. Çekin muhatap bankaya süresinde ibraz edilmiş olması nedeni ile TTK.nun 720/2. maddesindeki protesto işlemine de ayrıca gerek bulunmadığından Mahkemece çekin protesto işlemi yapılmadığından bahisle takibin iptaline karar verilmesi doğru değildir."

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2016/17474 K. 2017/9305 T. 14.06.2017:"Somut olayda, takip dayanağı 21.02.2015 keşide tarihli çekin, muhatap bankaya TTK'nun 796/1. maddesinde belirtilen yasal süre içerisinde, yani 23.02.2015 tarihinde ibraz edildiği anlaşılmış olup, ayrıca bir protesto çekilmesine gerek olmaksızın hamilin, borçlu ... hakkında takip yapmasında yasaya aykırı bir yön bulunmamaktadır."

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2016/10930 K. 2017/2613 T. 24.02.2017:"Somut olayda, takip dayanağı çeklerin, muhatap bankaya TTK'nun 796/1. maddesinde belirtilen yasal süre içerisinde ibraz edildiği anlaşılmış olup, ayrıca bir protesto çekilmesine gerek olmaksızın hamilin, borçlular hakkında takip yapmasında yasaya aykırı bir yön bulunmamaktadır."

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2014/24930 K. 2014/25046 T. 27.10.2014:"Somut olayda, takip dayanağı 12.12.2013 keşide tarihli çekin, muhatap bankaya TTK.nun 796/1.maddesinde belirtilen yasal süre içerisinde, yani 13.12.2013 tarihinde ibraz edildiği anlaşılmış olup, ayrıca bir protesto çekilmesine gerek olmaksızın hamilin, borçlu C.. S.. hakkında takip yapmasında yasaya aykırı bir yön bulunmamaktadır."

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2016/7281 K. 2016/9197 T. 29.03.2016:"Çekin keşide edildiği tarihte yürürlükte bulunan 6102 sayılı TTK'nun 796. ve 808. maddeleri gereğince çekin yasal süresinde ödenmek üzere muhataba ibraz edilmesi zorunludur. Süresinde ibraz edilmiş olan çekin ödenmediğinin aynı Kanun'un 808/2. maddesi gereğince, muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle "çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla" belirlenmesi halinde, hamilin, cirantalar, keşideci ve diğer çek borçlularına karşı başvurma hakkı bulunmaktadır.

TTK'nun 809/1. maddesine göre de; çekin ibraz müddeti içinde muhatap bankaya ibrazı, protesto veya buna denk işlemle belirlendiği takdirde yasal şekilde ibraz edildiğinin kabulü gerekir.

Somut olayda, takip dayanağı 31.01.2015 keşide tarihli çekin, muhatap bankaya TTK'nun 796/1. maddesinde belirtilen yasal süre içerisinde, yani 06.02.2015 tarihinde ibraz edildiği anlaşılmış olup, ayrıca bir protesto çekilmesine gerek olmaksızın hamilin, borçlu ... hakkında takip yapmasında yasaya aykırı bir yön bulunmamaktadır."

Sonuç Olarak

Çeke dayalı kambiyo takibi için süresi içerisinde ibraz edilmesi zorunlu ve yeterli olup, ibraz sonrasında protesto zorunluluğu bulunmamaktadır. Cirantalara başvurabilmek için prostesto şartı bono ve poliçeler yönünden aranmaktadır. Bonolar yönünden süresinde protesto düzenlenmediği gerekçesi ile ödeme emrinin tebliğ edildiği tarihten itibaren beş gün içerisinde icra mahkemesine başvuru zorunlu olup bu sürenin kaçırılması halinde protesto eksikliğinin cirantalar tarafından takibin iptali gerekçesi ile olarak ileri sürülmesi mümkün değildir. Örneğin muris tarafından bu husus şikayet sebebi yapılmamış ise muhtıra sonrası dosyaya eklenen mirasçıların bu gerekçe ile takibin iptali davası açması halinde süre yönünden davanın reddine karar verilecektir[3]. Fakat elbette protesto eksikliği nedeniyle menfi tespit davası açılması mümkündür[4].

Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 28.11.2025

 

[1] Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2018/10532 K. 2018/6658 T. 25.06.2018:"Somut olayda, muteriz borçlu ... Ltd. Şti. takip dayanağı bononun ikinci cirantası olup adı geçen hakkında takip yapılabilmesi için keşidecinin süresi içinde protesto edilmesi zorunludur. İncelenen icra dosyasında, keşidecinin protesto edildiğine ilişkin bir belge bulunmadığı gibi, Dairemizin 18/12/2017 tarihli geri çevirme kararına istinaden istenildiği halde alacaklı tarafça herhangi bir protesto evrakı ibraz edilmemiştir. Bu durumda, alacaklı tarafından keşideciye ödememe protestosu gönderilmediği anlaşıldığından, alacaklı, 2. cirantaya karşı TTK'nun 730/1-b maddesi gereğince müracaat hakkını yitirmiştir.

O halde mahkemece, muteriz borçlu hakkındaki takibin, İİK'nun 170/a maddesi gereğince iptaline karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.” Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2016/1868 K. 2016/14809 T. 25.05.2016:"Somut olayda, takibe konu senetten doğan alacak sebebiyle keşideciye protesto çekilmeden takibe başlanılmış olduğu, bu durumda alacaklı hamilin senedin lehdarına karşı müracaat hakkını kaybettiği anlaşılmaktadır. Bu durumda, müracaat hakkını kaybeden alacaklının anılan senete dayanan takibinin mahkemece İİK'nun 170/a-2. maddesi uyarınca iptali gerekir."

[2] Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2022/7651 K. 2023/131 T. 12.01.2023:"Somut olayda, takibe konu bonolarda şikayette bulunan borçlunun ciranta olduğu görülmektedir. Bu durumda, yetkili hamil olan alacaklının, borçlu ciranta hakkında takip yapabilmesi için, bononun keşidecisine ödememe protestosu göndermesi zorunludur. Dosya kapsamında 20.10.2018 ve 20.01.2019 vade tarihli bonolar hakkında protesto evrakı olduğu fakat süresinden sonra (üçüncü iş gününde) protesto edildiği görülmekle; alacaklı hamilin 20.10.2018 ve 20.01.2019 vade tarihli bonolar yönünden cirantaya karşı müracaat hakkını kaybettiği anlaşılmaktadır."

[3] Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, E. 2024/5681 K. 2024/9381 T. 07.11.2024

[4] Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi, E. 2024/1556 K. 2024/581 T. 30.12.2024

Av. Kadir Uyanık

Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Ticaret Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir. Çalışmalarını Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında yoğunlaştırmıştır.