Araç Kiralama Sözleşmesi ile Verilen Boş Senet: Menfi Tespit Davasında Görevli Mahkeme
1- Ticari Araç Kiralama Sözleşmesi Uyarınca Verilen Bono ve Menfi Tespit: Görevli Mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir
Özeti: Araç kiralama sözleşmesi uyarınca verilen bononun icra takibine konulması halinde açılacak menfi tespit davasında görevli mahkeme araç kiralayan kişi tacir olsa bile sulh hukuk mahkemesidir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 12.06.2019 tarihli, 2017/8954 E. - 2019/5334 K. sayılı kararı
Mahkemece, taraflar arasındaki sözleşmenin "oto kiralama sözleşmesi" olduğu, mal ve hizmet alımının söz konusu olmadığı, davalının ticari amaçla araç kiraladığı, bu durumda taraflar arasındaki ilişkinin ticari nitelikte olduğu, bu sözleşme hükümleri gereğince çıkacak ihtilafların ticari nitelikte olduğu, davaya konu sözleşmenin Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun'a tabi olmadığı, davacının Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun kapsamında tüketici olmadığı gerekçesi ile dava dilekçesinin görev nedeniyle reddi ile mahkemenin görevsizliğine, kararın kesinleşmesinden itibaren iki hafta içinde ve talep halinde dosyanın görevli ve yetkili İzmir Asliye Ticaret Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş, hüküm süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmiştir.
01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 Sayılı HMK'nun 4/1-a maddesine göre “Kiralanan taşınmazların, 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davalarda” Sulh Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Somut olayda, taraflar arasında araç kiralama sözleşmesi bulunmakta olup uyuşmazlık bu araç kiralama sözleşmesi kapsamında verilen senetten dolayı borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir. Dava, 08/12/2014 tarihinde 6100 sayılı HMK'nın yürürlüğe girmesinden sonra açıldığına ve kira ilişkisinden kaynaklandığına göre görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Görevle ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, taraflar ileri sürmese dahi yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilir. Taraflar da yargılama bitinceye kadar görev itirazında bulunabilirler. Görev itirazı yapılmamış olsa bile re'sen mahkeme, ilk önce görevli olup olmadığını inceleyip karara bağlamalıdır.
Hal böyle olunca, mahkemece; uyuşmazlığın çözümünde Sulh Hukuk Mahkemesinin görevli olduğu gözetilerek, görevsizlik nedeniyle HMK’nın 114/1-e ve 115/2. maddeleri uyarınca davanın usulden reddi ile dosyanın görevli sulh hukuk mahkemesine gönderilmesi gerekirken, davanın ticari dava olduğu belirtilerek dosyanın ticaret mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi doğru değildir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 08.05.2019 tarihli, 2017/7961 E. - 2019/4260 K. sayılı kararı
“Her ne kadar davada Ankara 14.Tüketici Mahkemesi tarafından yargılama yapılarak karar verilmiş ise de, uyuşmazlığın kira sözleşmesine dayandırıldığı belirlenmekle, davanın Sulh Hukuk Mahkemesinde görülmesi gerektiğinden mahkemece, HMK’nın 114/1-e ve 115/2. maddeleri uyarınca davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken..”
2- Araç Kira Sözleşmesinin Tarafı Olmayan ve Aracı Teslim Alırken Şahsi Bono İmzalayan Kişinin Açacağı Davada da Görevli Mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 27.11.2019 tarihli, 2019/5488 E. - 2019/9424 K. sayılı kararı
“Mahkemece, taraflar arasındaki ihtilafın aralarında kira sözleşmesi olmaksızın, meydana gelmiş hasarın sorumlusu olarak görülen ve şoför olarak aracı kullanan davacı aleyhine takip başlatıldığından davanın görev yönünden reddine, dosyanın HMK'nun 20. maddesi uyarınca usulüne uygun talep halinde yetkili ve görevli ... Asliye Ticaret Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Somut olayımızda; taraflar arasındaki uyuşmazlık, kira sözleşmesinden kaynaklanmakta olup dava, 19/10/2015 tarihinde açılmıştır. Dava tarihinde yürürlükte olan HMK. 4/1-a maddesi gereğince dava değerine bakılmaksızın davaya bakma görevi Sulh Hukuk Mahkemesi'ne aittir.
Hal böyle olunca, mahkemece işin esasına girilerek sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde görevsizlik kararı verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.”
Daha fazla bilgi, hukuki danışmanlık ve sorularınız için Whatsapp hattımızdan veya mail yoluyla bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 14.12.2021
Av. Kadir Uyanık
Yazar, İzmir Barosu'na kayıtlı Avukat olup, aynı zamanda Ticaret Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir. Çalışmalarını Ticaret Hukuku ve Şirketler Hukuku alanında yoğunlaştırmıştır.